Vliegangst kan op allerlei manieren ontstaan bijvoorbeeld door hoogte of dieptevrees. Je kan claustrofobie hebben of angst als er veel turbulentie is. Ook kan deze angst ontstaan zijn omdat jij of familie betrokken zijn geweest bij een vliegongeluk waardoor er een trauma is ontstaan.
Dan is er ook nog de mogelijkheid dat je, op jonge leeftijd, door de angst van een van je ouders beïnvloed bent en hierdoor de vliegangst hebt ontwikkeld. Deze angst kan zo allesoverheersend zijn dat je alleen al bij de gedachten aan vliegen hyperventilatie kan krijgen.
De klachten zijn divers, van klamme handen, hartkloppingen, benauwdheid en slapeloosheid enzovoorts. Ook al kan je het vliegen vaak goed vermijden, tenzij het bij je werk hoort, het is altijd een belemmering.
Het onbewuste ontstaan van vliegangst
De vrouw die voor therapie bij mij kwam had geen idee waardoor haar angst ontstaan was. Voordat ze kinderen kreeg was er niets aan de hand en ging op vakantie met het vliegtuig zonder daar tegenop te zien.
Dalen en landen vond ze niet prettig maar eenmaal in de lucht kon ze genieten van het uitzicht. Ze had haar kinderen mooie verhalen verteld over verre landen. En als de jongste groot genoeg zou zijn gingen ze met zijn allen vliegen.
Kinderen stellen vragen
Ze had dus ook geen idee dat er bij haar een angst aan het ontwikkelen was. In de eerste jaren van haar moederschap gingen ze, met de auto, dicht bij huis op vakantie. Met twee kinderen gaan er dan al gauw zes jaren voorbij.
En zo kwam de dag dat er gesproken werd over een vliegvakantie. Iedereen had er enorm veel zin in en de kinderen waren uitgelaten bij het idee om te gaan vliegen. Zo kwamen er allerlei vragen bij hen los.
Juist deze vragen maakte haar bewust van haar vliegangst. Hoe blijft een vliegtuig in de lucht en waarom valt het niet naar beneden. Kunnen de ramen open, heeft iedereen een parachute en wanneer moet een vliegtuig tanken waren vragen die haar aan het denken zetten.
Ineens was er die allesoverheersende angst
Hoewel ze alle vragen van haar kinderen kon beantwoorden ontstond er een raar onrustig gevoel bij de gedachten te gaan vliegen. En hoe echter de vakantie werd hoe angstiger ze werd. Ze kreeg nachtmerries die haar badend in het zweet wakker maakte.
Toen ik haar vroeg waar ze nu het meest bang van was kon ze daar in eerste instantie alleen maar op antwoorden dat alles aan vliegen haar zo bang maakte dat ze er niet eens meer over na wilde denken.Alleen dat maakte bij haar al vliegangst los
Ze probeerde uit alle macht haar partner en kinderen te overtuigen dat het te vroeg was voor een vliegvakantie en dat ze nog een paar jaar moesten wachten. Ze voelde zich zo stom dat ze haar vliegangst voor zich hield en er zelfs met haar partner niet over sprak.
Waar een wil is is een weg
Nu zat ze bij mij en was ze vast besloten alles te doen om deze angst te overwinnen. Eerst vroeg ik haar om zo ontspannen mogelijk te gaan zitten en te vertellen hoe ze zich voelde. Dit bracht bij haar al een negatieve reactie op gang.
Ze voelde zich misselijk worden en haar borst leek samen te knijpen. Nu vroeg ik haar wat haar gedachten hierbij waren en ze zei dat ze zo bang was dat er iets zou gebeuren als ze gingen vliegen. Dat dat voor haar kinderen zo erg zou zijn en dat ze dan wees werden.
Opeens begon ze hartverscheurend te huilen, alle angst en emotie kwamen naar de oppervlakte. Het leek of het vliegongeluk al gebeurd was. Alles wat er in haar nachtmerries voorbij was gekomen had zich bij haar vast gezet.
Liefde en verantwoordelijkheid
Het vliegtuig zou neerstorten en zij en haar man gingen allebei dood. De kinderen waren helemaal alleen en wanhopig. Ze hadden niemand meer die van ze hield en kwamen in een tehuis. Ook zouden ze nooit weten wat voor mensen hun ouders waren.
Hoe kon je weten dat het vliegtuig veilig was en dat de piloot goed zou uitkijken en dat hij de juiste dingen deed als er iets aan de hand was. Dat er genoeg brandstof was als er uitgeweken moest worden en dat de landingsbaan vrij was.
Alles wat er maar mis kon gaan was zo aanwezig dat een crash geen mogelijkheid meer was maar werkelijkheid. Ze kon de gedachten niet verdragen dat haar kinderen wees zouden worden en hun ouders niet meer zouden kennen. Alleen doordat zij zo graag met het vliegtuig op vakantie wilde gaan.
Gedachten gebruiken en in actie komen
Nu vroeg ik haar waardoor het vliegtuig zou neerstorten. Ze kon een heleboel redenen verzinnen zoals het slechte onderhoud van het toestel, slecht weer, een piloot die ziek werd en een botsing in de lucht.
Ze kreeg de opdracht mee om elke mogelijkheid te onderzoeken. Waar moet een vliegtuig aan voldoen om verzekerd te kunnen worden. Hoe wordt het vliegtuig gecontroleerd voordat het mag vliegen. En zijn alle leden van een vliegcrew soms vrijgezel.
Wat geeft hun de veiligheid om elke keer weer te vliegen. Zo moest deze vrouw dus al haar angstige gedachten onderzoeken en kijken of haar angsten terecht waren. Als er een emotionele reactie kwam dan, had ik haar verteld, kon ze proberen ontspannen te zitten en het gevoel te onderzoeken zoals we samen geoefend hadden.
Wanneer de kinderen alleen achterblijven
Tijdens een volgend consult vroeg ik haar wat ze haar kinderen toewenst mochten zij en haar partner komen te overlijden. Dit is natuurlijk een heel confronterende vraag en het duurde ook even voor we met deze vraag verder konden.
Toch wist ze precies wat ze wilde. Haar kinderen moeten een onbezorgde jeugd hebben en dat kan alleen maar als ze op dezelfde manier opgevoed worden. In een liefdevol gezin met ouders die de persoonlijkheid van het kind respecteren.
Ook vind ze het belangrijk dat de kinderen altijd weten wie hun ouders zijn en wat zij van de kinderen denken en waarom ze zo van ze houden. Nu zijn de kinderen nog te klein om te onthouden wie hun ouders zijn als zij dood gaan.
De juiste mensen als voogd
Op mijn vraag wie de voogdij krijgt als het onwaarschijnlijke van ter gelijkertijd dood gaan zou gebeuren. Tot mijn en haar verbazing had ze daar nog nooit over nagedacht. Maar nu kon ze direct vertellen dat ze bevriend was met echtpaar dat een kindje in dezelfde leeftijd als haar kinderen had.
Dit stel had dezelfde instelling en opvoedingsmethoden als die zij en haar man hadden. Als ze aan iemand haar kinderen zou toevertrouwen dan aan hen. Zo is zij samen met haar man gaan praten met dit stel en hebben ze over en weer de voogdij geregeld.
Een persoonlijke brief aan je kinderen
Verder heb ik aangeraden om een brief te schrijven naar elk kind afzonderlijk. In deze brief schrijf je over jezelf wie je bent en wat je wensen en verlangens zijn. Ook waarom je kinderen wilde en wat je van je kinderen vind en waarom je zo van ze houdt.
Vertel ze alles wat je wilt om ze zo de gelegenheid te geven je te leren kennen. Het moest een brief worden die je ook zelf aan je kinderen kan geven als ze achttien zijn. Deze brief leg je bij de papieren voor de eventuele voogdij.
Je angsten erkennen en begrijpen
Deze cliënte heeft haar vliegangst overwonnen doordat ze geleerd heeft haar angstgevoelens niet meer te vermijden maar juist te onderzoeken. Tijdens de therapie heeft ze geleerd om mindfulness oefeningen te doen waardoor ze haar gedachten leerde te gebruiken.
Het inzicht dat er is ontstaan gaf haar de mogelijkheid om die stappen te nemen die nodig waren. Ze heeft haar verantwoordelijkheidsgevoel en haar liefde voor haar kinderen op een andere manier vorm gegeven.
Het klinkt alsof de kinderen nog erg jong zijn/waren. Heeft het dan wel zin om een brief naar ze te schrijven, vol met dingen uit de ‘volwassen wereld’? Wat kun je aan vliegangst doen verder, behalve mindfulness training? Instinct is vaak toch veel sterker dan de geest, dan kun je nog zoveel oefenen. Of is dat niet zo?
Beste Aisha,
Deze kinderen waren inderdaad nog jong. Maar het is ook niet de bedoeling om deze brief nu al aan de kinderen te laten lezen. Het gaat erom, dat als er iets met de moeder zou gebeuren, dat de kinderen deze brief op latere leeftijd zullen kunnen lezen.
Zo kan de moeder toch aan haar kinderen vertellen wie ze was en wat ze haar kinderen wil meegeven in het leven. Ook wat ze van de kinderen weet en hoe ze van ze houdt. Alles wat ze maar wilt en wat belangrijk is. Zelfs als er niets met de moeder gebeurt is het een heel mooi document om later aan de kinderen mee te geven.
Door zo’n brief te schrijven kan de angst dat de kinderen alleen verder moeten afnemen waardoor de emotie en het denken beter kunnen samenwerken.
Mindfulness training is maar een deel van wat je kan doen. Je kan leren je anders met je instinct om te gaan door heel realistisch te leren denken en niet door te draven in je denken. Angst is een emotie die je helpt om gevaar in te schatten.
Maar als je emotie met je op de loop gaat dan belemmert deze je om heldere beslissingen te nemen. Je kan leren je emotie te controleren zodat deze weer op een goede manier aanwezig is.
Vriendelijke groet,
Ria Stoutjesdijk