Stel je voor dat je getuige bent van een ernstig ongeluk met dodelijke afloop, je ziet iemand voor de trein springen of iets anders dat zo vreselijk is dat het op je netvlies blijft staan. Veel mensen lopen een trauma op door een heftige gebeurtenis in hun privéleven of door getuige te zijn van iets verschrikkelijks.
Juist het onverwachte van zo’n gebeurtenis zorgt voor een schok die veel groter is dan je vlak na deze ervaring beseft. In eerste instantie staat dat wat er is gebeurd zo centraal dat de adrenaline zorgt dat je elke keer opnieuw aan het gebeuren denkt. De mensen in je omgeving willen er alles weten en zijn heel begripvol.
Als het leven verder gaat
Na verloop van tijd gaat iedereen weer door met leven. Er wordt niet meer gevraagd naar wat je hebt meegemaakt en jij wilt ook weer verder met je eigen leven. Maar nu kunnen er allerlei rare angsten en klachten ontstaan.
Je wordt transpirerend wakker, zonder dat je weet wat je hebt gedroomd, je durft niet meer met de trein te reizen of wordt erg bang om een geliefde te verliezen enzovoorts.
Ook lichamelijke klachten kunnen verband houden met het gene dat je hebt meegemaakt. Zoals hoofdpijn, spierpijn, trillen enzovoorts. Er zijn zelfs mensen die minder goed konden zien of horen door het trauma.
De associaties met wat er is gebeurd kunnen je hele leven gaan bepalen en een trauma is ontstaan. Ook de onbewuste associaties zijn hierin heel belangrijk zoals in het volgende voorbeeld is beschreven.
Even gezellig winkelen
De cliënt tegenover me was zelfverzekerd en leek heel opgewekt. Ze vertelde dat ze van de ene op de andere dag een ontzettende angst had om naar buiten te gaan. Deze angst was er niet als ze met haar hond naar het bos ging om te wandelen.
Ook niet als ze op visite ging of in het park ging hardlopen, maar zodra ze boodschappen ging doen dan brak het angstzweet haar uit. Ze ging trillen, moest naar het toilet en was zo bang dat ze alleen nog maar kon huilen.
Doorzetten en niet aanstellen
Eerst zette ze toch door en werd kwaad op zichzelf. Vond zich een aansteller en een zeur. Dan ging ze de deur uit en rende haast naar de supermarkt. Daar hebben ze alles en zo hoefde ze niet meer naar een andere winkel.
Als ze eenmaal in de supermarkt was dan kwam ze helemaal bij. Maar merkte wel dat ze dan eigenlijk niet meer naar buiten en terug naar huis durfde. Terug was soms nog moeilijker dan heen.
Haar keel kneep dicht, alle geluiden kwamen heel hard bij haar binnen, liepen dan door elkaar heen. Haar hele lichaam ging trillen en dat werd zo erg dat ze haast niet meer op haar benen kon staan. Door de angst om flauw te vallen werd alles nog erger.
Schaamte en verdriet
Nu ging het echt niet meer. Als ze wist dat ze langs winkels en huizen moest was het paniek. Ze kwam niet meer op straat en liet alle boodschappen thuis bezorgen. Al haar dromen en gedachten gingen over winkelen en angst. De hele dag en nacht was ze er mee bezig.
Zo werd ze steeds bozer op zichzelf omdat ze zich niet meer herkende in de vrouw die ze altijd geweest is. Ze vertelde dat ze een enorme hekel aan zichzelf had gekregen.
Niemand wist wat er aan de hand was zo schaamde ze zich. Ze verzon smoesjes en deed of ze ziek was als vriendinnen haar belden om iets leuks af te spreken. Zo kwam ze in een isolement dat haar eenzaam en verdrietig maakte.
Het trauma
Deze cliënt vertelde me waar ze allemaal last van had en hoe boos en verdrietig dit haar maakte maar niet waar deze angst door ontstaan was. Er was een vermoeden van een trauma bij mij. Op mijn vraag wat er gebeurd was. Begon ze hevig te trillen en het zweet stond op haar voorhoofd. Ze kon geen woord meer uitbrengen, kromp ineen en haar hele lichaam was gespannen.
Rustig stond ik op en ging naast haar staan om mijn hand op haar rug te leggen zodat ze zich gesteund voelde. Nu vroeg ik of ze haar voeten iets naar voren wilde zetten. En zich te concentreren op haar ademhaling.
Zachtjes vroeg ik haar mee te doen met mijn stem en zo haar ademhaling weer beter te krijgen. Bij elke keer inademen zei ik; ” in” en verzocht haar dat in haar hoofd ook te zeggen. Bij elke uitademing zei ik; ” uit”. Rustig zijn we zo doorgegaan tot het trillen weg was en ze zich weer rustig voelde.
Wat er aan vooraf ging
Beetje bij beetje kwam het verhaal eruit. Tijdens het winkelen, wat ze zo graag deed, was ze getuige geweest van een liquidatie. Op een meter of vijftig voor haar zag ze een man met bivakmuts op haar afkomen.
Hij had een automatisch geweer bij zich dat hij naar haar richtte. Een salvo harde schoten, en voor haar viel een man neer. De man met bivakmuts stapte in een auto die aan kwam rijden en was weer weg.
Het leek een film. Voor haar lag een man en veel mensen schuilden achter auto’s of waren winkels in gevlucht. Zij stond er maar en kon niet geloven wat zij had gezien. Het leek of het bij haar van binnen helemaal stil was.
Elke keer opnieuw vertellen.
Natuurlijk was het niet klaar met het getuige zijn van deze liquidatie. Bij de politie wilden ze van alles weten. Vertellen van het begin af aan. Hoe zag de schutter er uit, wat voor kleding had hij aan en was haar iets opgevallen aan zijn manier van lopen.
Hoe lang was hij en wat herinnerde ze nog meer. Hoe zag de auto eruit. Zag ze nog meer verdachts. Was ze naar het slachtoffer gelopen en had hij nog iets geroepen. Zij had immers het beste zicht op alles gehad.
Toen ze naar huis mocht was ze moe en uitgeput. De politie had haar een telefoonnummer gegeven van slachtofferhulp. Maar ze had genoeg familie en vrienden waar ze haar verhaal aan kwijt kon. En nu zat ze bij mij.
Een nieuw begin in verwerking
Ik vroeg haar wat ze gekocht had die dag. Verwonderd keek ze me aan. Was dat belangrijk dan, vroeg ze me. Natuurlijk is dat belangrijk, dat hoort bij haar leven. Ze wist het niet meer en moest diep graven om het zich te herinneren. De hele dag leek te bestaan uit dat ene moment van de liquidatie.
Maar die dag had ook gewoon vierentwintig uren. Hoe zagen die andere uren eruit. Hoe voelde zij zich toen ze opstond, waarom wilde ze winkelen en wat voor weer was het. Heeft ze nog met vrienden gebeld voor ze ging winkelen en wat heeft ze gegeten.
Het duurde even voor ze zich de details van die dag kon herinneren. Maar langzaam maar zeker ging die dag over meer dan het trauma. Steeds weer vroeg ik haar naar meer informatie over bijvoorbeeld in welke winkels ze die dag was geweest en wat ze in de etalages had gezien.
Bewuste en onbewuste associaties
Alles wat ze zich kon herinneren over de rest van die dag liet ik haar vertellen. Vanaf het opstaan tot het moment van de liquidatie, de politie en de gesprekken met haar omgeving. Hoe reageerden die op haar verhaal, waren ze geschrokken en wat zeiden ze tegen haar.
Nu ging ze begrijpen hoe ze ook beïnvloed werd door de angsten van andere mensen. Die hadden haar gezegd dat ze door het oog van de naald was gekropen, dat je nergens meer veilig was en dat ze van geluk mocht spreken dat ze nog in leven was.
Dat juist in een winkelstraat het gemakkelijk is om zoiets te doen omdat je daar snel weg kan komen tussen al die mensen. Zo kreeg ze steeds meer negatieve associaties als ze ging winkelen. Onbewust had ze alle gevaren die er hadden kunnen zijn opgeslagen en gekoppeld aan dat wat ze had meegemaakt.
Weer opnieuw vertrouwen
Al deze woorden, associaties en angsten hadden gezorgd dat het vertrouwen in veiligheid helemaal weg was. Omdat ze de angst niet mocht voelen van zichzelf was deze elke keer als zij naar buiten ging groter geworden. Dit vermeiden had her trauma groter gemaakt. Door met meer realisme te kijken wat er nu wel en niet echt was kon het herstel van vertrouwen beginnen.
De schutter had niet in de wilde weg geschoten en had het niet op haar gemunt. Hij had niets anders willen raken dan het slachtoffer en heel gericht geschoten. En hij was direct weer weggegaan zodat zij in principe geen gevaar had gelopen.
Huiswerk maken helpt
Ze kreeg de opdracht mee om zo gedetailleerd alles op te schrijven vanaf de avond voor die bewuste dag tot de ochtend erna. Niet alleen een verslag van wat ze had gedaan en met wie ze gesproken had maar ook hoe ze zich bij al deze verschillende situaties voelde .
Ook wat voor weer het was, welke tijd van het jaar, hoe ze gelopen had en wat voor aanbiedingen ze had gezien enzovoorts. Zo kon ze weten dat die dag uit veel meer bestond dan dat wat ze had meegemaakt.
De tijd nemen om te herinneren en te voelen
Het hoefde niet in een keer, ze moest er de tijd voor nemen. Als zij alles had opgeschreven dan moest ze het wegleggen. Mijn verzoek was om een dag of twee dagen te wachten en het dan heel secuur te lezen. Rustig en bedachtzaam.
Om te kijken of alles echt opgeschreven was en als er nog meer kwam een aanvulling te maken. Ook was het belangrijk te kijken wat voor emotie dit haar gaf en waar in haar lichaam zij dit voelde.
Ontspanningstechnieken
Door haar mindfulness oefeningen mee te geven kon ze leren met de herinneringen om te gaan. Tijdens de coachingsgesprekken heeft zij geleerd om haar gedachten en gevoelens te observeren.
Door niet meer weg te lopen voor haar emotie leerde ze opnieuw op zichzelf te vertrouwen. Ook kon zij de ademhalingsoefening toepassen wanneer een emotie erg heftig was. Het trauma is een herinnering die geen invloed meer heeft op haar leven.