Afscheid nemen hoort bij het leven. Het begint al op vroege leeftijd. Afscheid nemen van je speentje. Of de eerste keer alleen op school. Een verloren knuffel enzovoorts. En heel vaak doet zo’n afscheid pijn en geeft verdriet.
Verschillende soorten afscheid
Natuurlijk ligt het eraan waarvan of van wie je afscheidt neemt en of het een definitief afscheid is. Veel mensen willen de pijn en het verdriet niet voelen omdat het lijkt of deze emotie je zwak maakt. Of je denkt dat de emotie zo groot is dat het je overspoelt.
Een afscheid van een kind dat gaat emigreren is heel anders dan van een kind dat op kamers gaat wonen. Wanneer je gezondheid niet meer goed is en je moet stoppen met werken of dat je met pensioen gaat.
Wanneer een jong persoon overlijdt is dat anders dan wanneer er iemand overlijdt die erg oud was en eigenlijk geen zin meer had verder te leven. Als iemand heel erg verandert omdat deze dementerend is of de gene waar je van houdt heeft door een ongeluk een hersenbeschadiging. Zoals er verschillende soorten afscheid zijn, zijn er ook allerlei manieren om afscheid te nemen.
Een klein of groot gemis
Hoe kleiner het gemis hoe minder de emotie die hier bij hoort. Hierdoor is deze ook gemakkelijker te voelen en te uiten. Doordat bij kleine verliezen de emotie gemakkelijker te tonen is zal hij zich niet gaan vastzetten in je lichaam. Je kan dan gemakkelijker je gemis accepteren en verwerken. Al snel gaat je leven weer gewoon door.
Bij afscheid dat groter en heftiger is zullen ook de emotie groter en heftiger zijn. Natuurlijk gaat iedereen hier op een andere manier mee om. Als een afscheid heel belangrijk is zoals dat van een dierbare, gezondheid, je werk, stad of land geeft dit ook hele sterke emoties.
Je ziet dus dat bij elk afscheid de emoties het belangrijkst zijn. Zij kunnen, wanneer je er op de juiste manier mee omgaat, helpen om te accepteren en te verwerken. Een groot verlies met heftige emoties is veel moeilijker om te ervaren en te accepteren.
Het ontkennen van de emotie.
Elke emotie is belangrijk, ook een emotie die we als negatief ervaren. Maar dit gevoel is niet fijn en daarom hebben we de neiging om hier zo snel mogelijk aan voorbij te gaan of ze zelfs niet te willen ervaren. Wanneer je deze tactiek gebruikt kan de emotie zich gaan vastzetten in je lichaam.
De bekende brok in je keel is de eerste lichamelijke ervaring. Deze ontstaat wanneer je je tranen probeert in te houden. Vaak krijg je hierna druk op de borst en verkrampte schouders en nek. Wanneer je emotie dan omzet in denken en doen kan je lichaam deze klachten vast blijven houden. Elke keer wanneer iets geassocieerd word met het gemis dan komen de lichamelijke klachten terug.
Ook het verdriet komt dan elke keer in volle hevigheid naar boven. Hierdoor ontstaat het gevoel dat je de controle echt verliest wanneer je de emotie toestaat er te zijn. Met je gedachten controleer en onderdruk je je emotie. Je komt in een neerwaartse spiraal terecht waardoor je geestelijk en lichamelijk uitgeput kan raken.
Het binden aan emotie
Ook kan pressies het tegenovergestelde gebeuren. De emotie is zo sterk dat je er door overspoelt raakt. Je bestaat alleen nog maar uit verdriet dat je verstikt. Dit allesoverheersende gevoel kan zo sterk worden dat je niet meer kan functioneren.
Je denken en doen kunnen helemaal stil vallen en ook nu kunnen er lichamelijke klachten ontstaan. Van hartkloppingen en slapeloosheid tot hyperventilatie. Deze emotie zorgt dat je elke keer opnieuw met afscheid nemen bezig bent. Zo erg dat de emotie steeds sterker wordt en de klachten groter.
Je hebt de emotie en de herinnering gebonden aan jezelf en kan er nu moeilijk meer van loskomen. Je gedachten en emotie kunnen ook nu niet meer samenwerken waardoor deze een verlammende werking krijgt. Zo kan de toekomst als een zwart gat ervaren worden.
Voordat je afscheid neemt
Je ziet dat emotie het uitgangspunt is tijdens een afscheid. Om op de juiste manier je emotie te kunnen gebruiken voor verwerking is het belangrijk om deze toe te staan er te zijn. Vaak, wanneer je weet dat er een afscheid komt dan zal je al bij voorbaat voelen wat dit met je doet. De emotie zal nog niet zo groot zijn dat je hem moet vermijden.
Je kan al vooraf met verwerken bezig zijn. Neem de tijd om dit gevoel te ervaren door wanneer nodig te gaan zitten op een ontspannen maar alerte manier. Nu richt je je aandacht even op het ritme van je ademhaling. Je hoeft niets te veranderen, laat je ademhaling gewoon gaan.
Nu ga je naar je lichaam en observeer hoe je lichaam voelt. Zit er ergens spanning of voel je een druk. Kijk ernaar zonder het te willen veranderen. Accepteer. Nu ga je naar de emotie en je kijkt hoe deze precies voelt. Alleen toelaten en accepteren dat deze er is. Nu laat je alle gedachten die ontstaan toe. Maar ook deze gedachten observeer je.
Op deze manier heb je al veel emotie verwerkt en zal je je niet verliezen in emotie bij het afscheid nemen. Ook zet je je gevoel niet op slot en zal je beter verwerken zonder allerlei klachten te ontwikkelen.
Samen praten
Het delen van gedachten en gevoelens is een heel belangrijk aspect van verwerken. Praten over dat gene wat je gaat missen en over je angsten kan het afscheid gemakkelijker maken en geeft begrip en erkenning.
Je krijgt dan ook inzicht in de gedachten en gevoelens van de ander zodat je samen en manier vind die het afscheid waardevol kan maken. Herinneringen aan deze gesprekken zullen bijdragen aan een goede verwerking.
Het plotselinge afscheid
Deze plotselinge gebeurtenis is een van de moeilijkste. Je hebt je er niet op kunnen voorbereiden, niet meer kunnen praten en misschien zelfs je dierbare niet meer kunnen zien. Zo kan er een trauma ontstaan. Ook nu is het belangrijk om alle ervaringen toe te laten.
Ga in elk geval een keer per dag zitten om alles wat er binnen je gebeurt te observeren. Je lichaam, je emoties en je gedachten. ook al is er nog zoveel chaos van binnen, laat alles wat er is er zijn. Zonder oordeel maar met mildheid en compassie naar jezelf. Doe dit minimaal vijf minuten per dag.
Neem een blad papier en schrijf naar degene die je moet missen een brief. Doe dit zonder censuur. Dus alles wat er in je hoofd op komt schrijf je op ook al lijkt het nog zo chaotisch. Doe als of je tegen de gene praat. Wanneer je leeg geschreven bent leg je de brief een poosje weg. Een of twee dagen.
Hierna ga je hem lezen. Heel bedachtzaam let je op wat het met je doet en welke emoties en gedachten er bij je op komen. Deze observeer je weer en je kijkt of alles wat je wil schrijven in de brief staat. Wil je nog meer vertellen, ga dan verder met de brief en leg hem weer weg. Na een poosje begin je de brief weer helemaal, heel secuur te lezen. Herhaal dit zolang het nodig is.
Kinderen en afscheid
Voor kinderen gelden dezelfde emotie als voor volwassenen. Alleen kunnen kleine kinderen ze moeilijker benoemen en zullen ze daardoor er minder over praten. Wees altijd eerlijk naar kinderen. Vertel ze met niet te veel woorden, op een voor hen begrijpelijke manier, wat er aan de hand is en maak het niet mooier dan het is.
Benoem de emotie die je ziet bij het kind. Bijvoorbeeld; “ik zie dat je verdrietig bent”. Dit zorgt ervoor dat zij zich zelf beter begrijpen en dat zij zich begrepen voelen.Als het mogelijk is laat het kind dan ook echt afscheid nemen. Dat zorgt voor een betere verwerking. Zodra het kind vragen heeft, geef een eerlijk en compact antwoord. Mocht je geen antwoord weten zeg dan gewoon dat je dat niet weet.
Laat je eigen emotie gedoseerd zien
Verstop je eigen emotie niet voor je kind. Als jij die niet laat zien krijgt je kindje het idee dat emotie niet goed is en zal de eigen emotie kunnen verstoppen. Doe dit wel gedoseerd zodat je kind jou niet gaat troosten. Laat aan het kind over hoe lang en wanneer het wil praten en delen.
Kinderen zijn hierin anders dan volwassenen. Zij kunnen maar korte tijd achter elkaar met veel emotie omgaan en hebben dan weer tijd nodig om alles op een rijtje te krijgen. Zij zullen meestal zelf weer terug komen op het gesprek om verder te gaan.
Mocht het nodig zijn vertel wat er nog staat te gebeuren tijdens het afscheid en laat het tekenen en plakken.Let bij kinderen ook op de non verbale signalen. Soms lijkt het of kinderen geen moeite hebben met afscheid nemen maar gaan ze bijvoorbeeld wel in hun bed plassen, dromen of worden ze sneller boos Dan is het nodig om zelf het gesprek te beginnen.
Coaching en therapie
Heb je behoefte aan persoonlijk advies? Tijdens een coaching of therapie consult kun je beter leren omgaan met afscheid nemen en de emoties die hierbij horen.